Marek Hłasko i rozmowy Polaków codzienne

Ostatnio miałem okazję przeczytać książkę Marka Hłaski „Piękni dwudziestoletni”. Mimo, że cała książka bardzo mi się podobała, to szczególne wrażenie wywarł na mnie jeden jej fragment. Hłasko odnosi się w nim do postaci Władysława Broniewskiego:

„Po roku 1956 ten stary i chory już człowiek miał na tyle odwagi, że do mnie, pętaka, podszedł i powiedział, iż prosi o przebaczenie. Nie, że przeprasza, ale że prosi o przebaczenie. Zrobiło mi się nieprzyjemnie; poszliśmy znów na wódkę i znów Broniewski mnie korygował aż do chwili, kiedy wspólnie straciliśmy przytomność usnąwszy na jednym łóżku, przy czym ja spałem przytulony do niego, jak szczenię do suki.
Myślę o nim często; myślałem o nim czytając znakomity esej Miłosza o Gałczyńskim. Czyżby również i Broniewski był poetą dworskim? Mieroszewski napisał o nim, że Broniewski nie miał pojęcia o marksizmie, dialektyzmie, ekonomii i polityce. Komunizm urzekał go stroną malarską – pędzące nań w roku dwudziestym […] Tuchaczewskiego, piece Magnitogorska, elektrownie na Wołdze, Kanał Białomorski, w czasie budowy którego straciło życie ileś tam tysięcy, sybirskie bataliony idące na odsiecz Moskwy, mowy wojenne Generalissimusa Stalina, w których Stalin swym twardym i chropowatym głosem nakazał narodowi radzieckiemu wojnę świętą i ojczyźnianą – to był komunizm, który interesował Broniewskiego, Inne sprawy go nie interesowały; wybaczył im nawet pobyt w więzieniu; ponieważ mógł o tym wszystkim pisać wiersze.
Na całe moje szczęście ludzie nie brali nocnych telefonów Broniewskiego na serio, mogło się to skończyć dla mnie w sposób mało zabawny. Cóż mi jednak z tego, kiedy ja jestem takim samym Polakiem jak i on? Nie potrafię o nim myśleć inaczej jak dobrze; nie potrafię przestać czytać jego wierszy; i nie potrafię przestać ich kochać. I kiedy myślę o nim, przypomina mi się najgenialniejsza scena śmierci, jaką czytałem w Wojnie i pokoju, kiedy jeden człowiek umiera, a drugi pyta: „I gdzie on teraz jest?” Ja także pytam się siebie: I gdzie on teraz jest? Ten komunista nie znoszący partii; ten bolszewik zdobywający order za dzielność w walce przeciw innym bolszewikom; ten więzień Stalina, który chciał uwięzić innego człowieka za to, iż obraził jego oprawcę; ten wielki, nieszczęśliwy poeta i dobry człowiek – gdzie on teraz jest? Czy istnieje dla nas, ludzi, takie miejsce – jak w tej murzyńskiej pieśni – gdzie spotykamy się wszyscy: czyści, dobrzy i bez gniewu. A jeśli spotykamy się tam, to o czym będzie pisał i w co będzie wierzył?„

Mocne, prawda? „Nie potrafię o nim myśleć inaczej jak dobrze”. O człowieku, który próbował zadenuncjować go bezpiece.

Czytałem tę książkę w święta, a jak wiadomo jest to czas rodzinnych spotkań, które czasem są okazją do gorących dyskusji na tematy chyba nierozstrzygalne – czyli światopoglądowo-polityczne. I siedząc tak i słuchając emocjonalnych polemik o wyższości jednej partii nad drugą , trawiąc w pamięci powyższy fragment, zaczęła we mnie kiełkować pewna myśl. A co, jeżeli obie strony mają rację? I co, jeżeli tego miejsca, o którym pisał Hłasko, nie ma? Co, jeżeli nie będzie okazji spotkać się gdzie indziej – jako osoby dobre i bez gniewu? Co, jeżeli jedyne co nam dane to właśnie te świąteczne rozmowy, które uporem przekształcamy w kłótnie raniące serca bliskich nam osób?

Tyle pytań i znikąd odpowiedzi. Te musi każdy dać sobie sam.

Marek Hłasko

A przecież te wszystkie dyskusje, spory i kłótnie nie mają sensu. Nie podejrzewam nikogo o złe intencje – co więcej, jestem wręcz pewien, że każdy z rozmówców jest przekonany, że jego wizja świata, Polski czy człowieka jest tą najlepszą nie tylko dla niego, ale i dla każdego innego.

Co więcej – jego wizja uszczęśliwi każdego człowieka na świecie i dlatego właśnie on chce wszystkich do niej przekonać i nie rozumie dlaczego jego rozmówcy nie mogą tego zrozumieć i z uporem ją odrzucają. Nie może zrozumieć, że osoba po drugiej stronie stołu jest dokładnie taka sama jak on. Chce właśnie dla niego jak najlepiej i też chciałaby, żeby on to zrozumiał.

Mówią zatem tym samym polskim językiem o tych samych sprawach na które spoglądają z różnych punktów widzenia zależnych od wieku, bagażu doświadczeń, światopoglądu czy nawet samopoczucia. Mówią ze szczerym zapałem i chęcią zrobienia wszystkim jak najlepiej i stąd płynie dodatkowa frustracja – bo skoro on chce jak najlepiej, a jego starania są odrzucane, to chyba można się zdenerwować, prawda? No właśnie nie bardzo – bo kolejny raz wracamy do punktu wyjścia – każdy chce jak najlepiej.

Zarówno w skali mikro – w rozmowach przy stole, wujek Wojtek stojący twardo za opozycją, jak i dziadek Mietek broniący PiSu, jak i w skali makro – partie PiS oraz PO chcą jak najlepiej dla Polski. Ich celem jest potęga ekonomiczna silna gospodarczo i militarnie, w której prawa ludzi są respektowane i każdy obywatel jest szczęśliwy. Obie strony jednak mają różne programy dotarcia do tego Świętego Graala i nie zniosą żadnego przeszkadzania w tym zbożnym dziele.

I piękne jest to, że każdy chce jak najlepiej – niech tak zostanie. Przestańmy jednak patrzeć na człowieka obok, także chcącego dobrze, jak na złoczyńcę próbującego okraść nas z kosztowności. Spójrzmy jak na człowieka, przyjaciela, którym tak naprawdę jest. I nie tylko przy stole wigilijnym, którego widok zainspirował mnie do umieszczenia tego wpisu, ale także w pracy, na płaszczyźnie zawodowej – twój kolega, z którym prowadzisz zaciętą dyskusję światopoglądową chce tego samego co ty – jak najlepszego rozstrzygnięcia sprawy.

Pamiętaj o tym i nie doprowadź do sytuacji, gdy po rozmowie, w której powinieneś przekonać dyskutanta do swojego punktu widzenia, obrażasz go i zamykasz sobie jakąkolwiek dalszą drogę do porozumienia. Co więcej – tracisz nie tylko potencjalnego wyznawcę Twojej idei, ale kolegę, czy przyjaciela, bo powiedziałeś o jedno słowo za dużo. Słowo, które miało pokazać jak bardzo Ci na nim zależy, a stało się kamieniem rzuconym w jego kierunku.

Pamiętaj, że tego miejsca o którym pisał Hłasko pewnie nie ma. Jest tylko tu i teraz i nie będziesz miał kolejnej szansy na nic. Dbaj o to, żeby idąc przez życie nie ranić nikogo, na kim tak naprawdę Ci zależy. Szczególnie, jeżeli będziesz go ranił w tzw. „dobrej wierze”.

Tak rzewnie się zrobiło, że aż muszę zakwasić obrazkiem 🙂